Semua perkataan hakikatnya berasal daripada
ayat dasar.Daripada ayat dasar ini akan melahirkan ayat terbitan pula.Ayat ini
menjadi asas kepada kepada kata terbitan yang tidak terbilang banyaknya dalam
disiplin bahasa.Dalam disiplin bahasa Melayu,semua ayat yang panjang mahupun
pendek,ayat majmuk,ayat tunggal,ayat songsang mahupun ayat biasa semestinya
dapat dikembalikan dalam bentuk dasar.Ayat ini juga dikenali juga dikenali
sebagai ayat mudah dan ayat inti.Antara contoh ayat dasar ialah:
a)
Samad suka main bola
b)
Ali suka berlari
c)
Dia suka belajar
d)
Abu ada kebun di Tanjong Langsat
Ayat ini merupakan ayat dasar apabila ia
tidak mengalami proses untuk menjadi ayat terbitan.Dalam mengenali ayat dasar
ini,kita hendaklah juga mengetahui bahawa ayat dasar mempunyai 4 pola iaitu
a) FN+FN
b)
FN+FK
c) FN+FA
d)
FN+FSN.
(a) Contah ayat bagi pola FN+FN ialah Ahmad
ialah guru.Ahmad merupakan kata kata nama begitu juga dengan guru.Ayat tersebut
tidak menjadi terbitan kerana tidak mempunyai imbuhan.
(b) Contoh bagi pola FN+FK ialah Ahmad
berlari.Ahmad merupakan kata nama manakala berlari merupakan kata kerja iaitu
daripada kata dasar lari.
(c) Contoh bagi pola FN+FA ialah Ahmad
tinggi.Ahmad merupakan kata nama manakala tinggi merupakan kata adjektif
ataupun kata sifat iaitu sifat Ali yang tinggi.
(d) Dan seterusnya pola FN+FSN ialah
Rumahnya disebelah balai Polis.Rumah merupakan kata nama manakala di merupakan kata sendi sendi
nama.Manakala balai polis hanyalah prediket ayat.
Ayat dasar ini juga mengandungi beberapa
ciri iaitu,boleh terdiri dari satu klausa utama sebagai satu susunan biasa.Ini
kerana ayat dasar terdiri dari satu subjek dan satu predikat.Ayat dasar juga
bertindak sebagai ayat penyata bagi menyatakan sesuatu.Selain itu,ayat dasar
juga bertindak sebagai ayat aktif.Ayat dasar ini biasanya adalah ayat yang
ringkas maka ayat ini berpotensi untuk diperluaskan.Ayat ini juga tidak
mempunyai kata hubung yang menyambung antara dua ayat.